İçindekiler
Topkapı Sarayı’nın Tarihi
Topkapı Sarayı; İstanbul Sarayburnu’nda, Osmanlı İmparatorluğu’nun 600 yıllık tarihinin 400 yılı boyunca devletin idare merkezi olarak kullanılan ve Osmanlı padişahlarının yaşam sürdüğü bir saraydır. İçinde 4.000’e yakın insanın yaşadığı söylenir.
Yapımına 1465 yılında başlanan saray, Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Abdülmecid’in Dolmabahçe Sarayı’nı yaptırmasına kadar yaklaşık 380 sene boyunca devletin idare merkezi ve Osmanlı padişahlarının resmi ikametgâhı olmuştur. Kuruluş yıllarında yaklaşık 700.000 m²’lik bir alanda yer alan sarayın bugünkü alanı, 80.000 m²’dir.
Topkapı Sarayı, saray halkının Dolmabahçe Sarayı, Yıldız Sarayı ve diğer saraylarda yaşamaya başlamasıyla boşaltılmıştır. Padişahlar tarafından terk edildikten sonra da içinde birçok görevlinin yaşadığı saray, hiçbir zaman önemini kaybetmemiştir. Saray zaman zaman onarılmıştır. Ramazan ayı içerisinde padişah ve ailesi tarafından ziyaret edilen ve Kutsal Emanetlerin muhafaza edildiği Hırka-i Saadet Dairesi’nin her yıl bakımının yapılmasına ayrı bir önem verilmiştir.
Sarayın ilk defa, adeta bir müze gibi ziyarete açılması Abdülmecid döneminde yaşanmıştır. Dönemin İngiliz elçisine Saray Hazinesi’ndeki eşyalar gösterilmiştir. Bundan sonra hazinedeki eski eserleri yabancılara göstermek gelenek haline gelmiş ve Abdülaziz zamanında, ampir üslupta camekanlı vitrinler yaptırılmıştır ve eserler bu vitrinler içinde yabancılara sergilenmiştir. II. Abdülhamid tahttan indirildiği sıralarda Topkapı Sarayı Hazine-i Hümâyûn’un pazar ve salı günleri olmak üzere halkın ziyaretine açılması düşünülmüşse de bu gerçekleşememiştir.
Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle 3 Nisan 1924 tarihinde halkın ziyaretine açılmak üzere İstanbul Âsâr-ı Atika Müzeleri Müdürlüğü’ne bağlanan saray, önce Hazine Kethüdalığı, sonra Hazine Müdüriyeti adıyla hizmet vermeye başlamıştır. Bugün ise Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğü adıyla ziyaretçilerine hizmet vermeye devam etmektedir.
1924 yılında bazı ufak onarımlar yapıldıktan ve ziyaretçilerin gezebilmeleri için gereken idari önlemler de alındıktan sonra saray, 9 Ekim 1924 tarihinde müze olarak ziyarete açılmıştır. O tarihte ziyarete açılan bölümler Kubbealtı, Arz Odası, Mecidiye Köşkü, Hekimbaşı Odası, Mustafa Paşa Köşkü ve Bağdat Köşkü’dür.
Günümüzde kalabalık turist kafilelerini kendine çeken saray, 1985 yılında UNESCO Dünya Mirasları Listesi’ne giren İstanbul Tarihî Yarımada içerisindeki tarihi eserlerin en başında gelmektedir. Günümüzde müze olarak hizmet vermektedir.
Topkapı Sarayı’nın Mimari Özellikleri
Sarayın mimari planı belirlenirken saray- tebaa ve Osmanlı devlet felsefesi büyük rol oynamıştır. Ayrıca sarayın mimarisinde Fatih Sultan Mehmet’in babası Sultan II. Murat’ın Tunca Nehri kenarında yaptırdığı Edirne Sarayı da esin kaynağı olmuştur.
Yapı, genel olarak sarayda yaşayan görevlilere mahsus işlerine ayrılan binalar, hükümdarın ikametgahı ve devlet işlerine ayrılan dairelerden oluşmaktadır ve Bizans akropolü üzerine inşa edilmiştir. Sarayın çevresi 1400 metre uzunluğunda olan ve ”Sur-ı Sultani” adı verilen karadan ihtiva duvarları ile, deniz tarafından ise Bizans surlarıyla çevrelenmiştir.
Yapı, 700.000 metrekare alanın üzerinde bulunmaktadır ve bu 700.000 metrekarenin büyük bir bölümü Hasbahçe’ye aittir. Saray iki teşkilattan oluşur. Bunlardan biri Birun diğeri Enderun’dur. Saray’ın mekanları, merasimleri ve oturum planı bu teşkilat doğrultusunda düzenlenmiştir.
Saray, basit olarak; bahçe, hasbahçe, harem, dört avlu ve üç ana kapıdan oluşur. Topkapı Sarayı için mütevazı demek doğru olacaktır. Çünkü büyük harcamalar köprüler, camiler, kışlalar, kervansaraylar ve konaklama tesisleri için kullanılmıştır.
Topkapı Sarayı’nın Mimarı Kimdir?
Yapının tek bir mimari yoktur. Fatih Sultan Mehmet tarafından tasarlanan bu kompleks yapı, dönemin en ünlü mimarları olan Alaüddin’in baş mimarlığında inşa edilmiş ve zaman içerisinde Davud Ağa, Mimar Sinan, Sarkis Balyan, Acem Ali gibi isimlerin çalışmalarıyla geliştirilmiştir.
Saray; üçü limanda, dördü karada olmak üzere yedi kapılı sur içerisinde kasır, köşk, cami, divan, devlet dairesi, mutfak, koğuş, harem ve bahçe gibi yapılardan oluşur. Topkapı Sarayı’nın mimarisi büyüleyicidir; Fatih Sultan Mehmet, Osmanlı mimarisinin tüm özelliklerini bu yapıda toplamıştır.
Topkapı Sarayı Müzesi
Topkapı Sarayı’nın resmi olarak müzeye çevrilmesini Mustafa Kemal Atatürk sağlamıştır. Fakat müze işlevi Sultan Abdülmecid zamanına; 1839- 1861 yılları arasına dayanmaktadır. O dönemde eski eserleri devlet büyüklerine ve yabancı kişilere göstermek zamanla bir gelenek halini almıştır.
Topkapı Sarayı, Osmanlı monarşisinin 1922 yılında sona ermesiyle 3 Nisan 1924 yılında Mustafa Kemal Atatürk tarafından resmi olarak müzeye dönüştürülmüştür. Şimdilerde ise ziyarete açıktır, birbirinden güzel eserleri görmek mümkündür.
Sarayda; Osmanlı hanedanının özel üretilmiş kıyafetleri, değişik dönemlere ait Türk mücevher işçilikleri, Avrupa ve Hindistan’dan gelmiş mücevherler, devlet madalyonları, som altından yapılmış şamdanlar, Topkapı hançeri, takılar, merasim fenerleri, kutsal emanetler sergilenmektedir.
- The Interlace
- The Fosun Foundation
- Dynamic Tower: Dönen Gökdelen
- Müze Gazhane
- Mimari Tasarımda Çevre Analizleri
Tüm yazılarımız için buraya tıklayınız.
One thought on “Topkapı Sarayı”