İçindekiler
Giriş
Yedikule zindanları (Yedikule Hisarı), İstanbul denilince akla gelen en eski ve en ilgi çekici yapılardan biridir. Tarih boyunca hakkında onlarca hikâye anlatılmış ve halen de anlatılmaya devam etmektedir. Zeytinburnu sahili boyunca uzanan yapı, günümüzde açık hava müzesi olarak işlev göstermektedir.
Yapılış Süreci ve Kullanım Alanları
Yapı Bizans döneminde inşa edilmeye başlanmıştır. Dönemin Bizans krallarından biri olan Theodosius tarafından yapının ilk parçası, Altın Kapı, inşa ettirilmiştir. Bu kapı kazanılan bir zaferi simgelediği için zafer takı olarak yapılmıştır. Daha sonraları imparator Theodosius’un veliahtı tarafından kapıya ek olarak dört adet gözlem kulesi inşa edilmiş ve kapıyla birleştirilip bir kale haline getirilmiştir. Bu dönemde kuleler zindan olarak değil Bizans imparatorluğunun misafirlerinin ağırlandığı misafirhaneler olarak hizmet vermiştir.
Osmanlı döneminden önce Yedikule Zindanları hakkında fazla bilgiye sahip olmasak da, Altın Kapı 532 yılında yaşanan Latin İstilası sırasında büyük çaplı hasarlar almış ve onarımı 1 yıl kadar sürmüştür. 868 yılında da yapının bir kısmı hapishane olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Osmanlı tarihinde ise yapı birçok farklı amaca hizmet etmiştir. Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un fethiyle birlikte Osmanlı egemenliğine giren yapıya üç kule daha ekletmiş ve bu kuleleri surlar inşa ederek birleştirtmiştir. Sonuç olarak ortaya bir garnizon (Bir kentin savunmasında yer alan ya da bir kentin içinde ve yöresinde yerleşmiş bulunan asker birliklerinin bulunduğu ve sınırları belli bölge) çıkmıştır.
1458-1789 yılları arasında Hazine-i Hümayun (Osmanlı hazinesi), burada muhafaza edilmiştir. Bununla birlikte 1430-1800 yılları arasında kuleler Devlet Hapishanesi olarak da kullanılmıştır.
Yedikule Zindanları, 1766 yılında İstanbul’da yaşanan büyük bir deprem sonucu zarar görmüş ama tekrar onarılmıştır. Ayrıca, bu kuleler kız sanat evi ve hayvanat bahçesi gibi daha sosyal amaçlara da hizmet etmiştir.
Kuleler
- Bayrak Kulesi
Altın Kapı’nın hemen üstünde bulunan kule, yedi kule arasında günümüze kadar en sağlam şekilde ulaşmayı başaran kuledir. Adından da anlaşılacağı gibi sancak bu kulede asılıymış ve yeniçeriler de bu kulede nöbet tutarmış.
- Top Kulesi
Bu kule yıllar önce yaşanan Yanan Kasır Köşkü yangınında hasar alan iki kuleden birisidir. Köşk, kulelerin hemen önünde yer aldığı için çıkan yangının kulelere sıçraması kaçınılmaz olmuştur. Ayrıca hapishane olarak kullanılan kulelerden birisidir.
- Hazine Kulesi
Devlet hazinesinin bir zamanlar muhafaza edildiği kule bu kuledir. 300 yılı aşkın bir süre boyunca hazine burada tutulmasına rağmen III. Murad döneminde bazı sebeplerden ötürü saraya taşınmıştır. Ek olarak, yukarıda bahsettiğim yangından etkilenen ikinci kule de Hazine Kulesidir.
- Zindan Kulesi
Kitabeler Kulesi adıyla da bilinir ve asıl isminden de anlaşılacağı üzere zindan olarak kullanılmıştır. Yapı Yedikule Zindanları olarak isimlendirilse de sadece iki kule hapishane olarak kullanılmıştır. Bunlar da Zindan ve Top kuleleridir. Diğer kuleler içerisinde de zindanlar bulunmaktadır ama toplu bir hapishane şeklinde değildir.
- Cephanelik Kulesi
Devlet cephanesinin muhafaza edildiği kuledir. Hapishane kulelerine ek olarak burada devlet suçluları tutulmaktaydı. Kuledeki ahşap kirişler ve ahşap katlar günümüze kadar sağlamlığını korumuştur.
- III. Ahmed Kulesi
III. Ahmed, kulenin yapımı ve onarımı sırasında çokça katkıda bulunduğu ve katların kirişlerle birbirine tutturulmasını sağladığı için bu kuleye onun ismi verilmiştir. Ne yazık ki bu kule depremler esnasında yıkılmış ve günümüze ulaşamamıştır.
- Genç Osman Kulesi
Osmanlı devletinin en genç padişahlarında birisi olan Genç (II.) Osman yeniçeriler tarafından tahttan indirilmiş ve bu kulede boğularak öldürülmüştür. Bu vakanın ardından kule bu padişahın adıyla anılmıştır. Ayrıca bu kulenin içerisinde Kanlı Kuyu denilen bir kuyu bulunmaktadır. Osmanlı döneminde kesilen insan başları buraya atılırmış. Kanlı Kuyu hala ziyaretçilere açık bulunmaktadır.
Ek Bilgiler
- İstanbul’un en eski mescidi olan Yedikule (Hisarı) Fatih Camii, Yedikule Zindanları’nın hemen yanında bulunmaktadır. Fatih Sultan Mehmet, kulelerin inşaatı devam ederken mescidi bu bölgede yaptırma kararı almıştır.
- Yapıda Korkuluk Zinciri adında bir parça bulunmaktadır. Bu zincir, yapının onarımı sırasında tamiratın bir parçası olarak inşa edilmiş ama onarımdan sonra da bu zincir yerinden oynatılmamıştır.
- Şu anda bu kuleler Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından özgün yapısına zarar gelmemesi koşuluyla 30 yıllık bir süre zarfı için özel bir şirkete kiralanmış durumdadır.
- The Interlace
- The Fosun Foundation
- Dynamic Tower: Dönen Gökdelen
- Müze Gazhane
- Mimari Tasarımda Çevre Analizleri
Daha fazlası için buraya tıklayınız.