Big Ben Saat Kulesi: Elizabeth Kulesi

Big Ben

Londra’nın ve İngiltere’nin gözbebeği ve ikonlaşmış simgesi olan Big Ben… Günümüzde Londra’nın turistik mekanları dendiğinde ilk akla gelen ve ismi söylendiği anda herkesin zihninde siluetinin oluştuğu yapıdır. Aslen daha büyük bir yapı olan Westminster Sarayı’nın bir parçası olan bu kule, dört yüzünde saat bulunduran Dünya’nın en uzun ikinci saat kulesi unvanı taşımaktadır. Londra’nın merkezinden geçen Thames Nehri’nin kıyısında bulunan bu yapı ülkenin en çok ziyaret edilen turistik alanları arasında bulunmakta ve yaklaşık 6,5 milyon insanı ağırlamaktadır.

Tüm dünya tarafından İngiliz kültür simgesi olarak tanınan yapı, Birleşik Krallık’ın ve parlamenter demokrasinin en büyük ve önemli sembollerinden biridir. Bu yüzden 1970 yılından itibaren I. Derece koruma altına girmiştir. Ayrıca 1987’den beridir UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde de yer almaktadır.

Westminster Sarayı ve Big Ben’nin Tarihi

Westminter Sarayı aslen 1288 yılında yapılmış ihtişamlı bir yapıydı. İnşa edildiği dönemde sarayın yapımı dönemin adalet bakanı olan Ralph Hengham tarafından halktan toparlamış olan cezalar ile finanse edilerek yaptırılmıştır. 1512 yılında yaşanılan yangından kısa bir süre sonra İngiliz Kraliyet Sarayı Whitehall Sarayı’na taşındı. Daha sonrasında Westminster Sarayı ise Avam Kamarası tarafından uzun yıllar boyunca kullanmaya devam etmiştir. Ancak tarihler 1834 yılının 16 Ekim tarihini gösterdiği sırada talihsiz bir yangın kazası sonucu saray büyük bir hasar almıştır.

Yaşanılan yangın üzerine sarayın kendisi ve içindekilerin tamamen yok olmasından dolayı yeniden inşa edilmesi için planlar yapıldı. Yeniden yapılacak olan sarayın planlarında Mimar Charles Barry görevlendirilerek “Neo-Gotik” akımından ilham alarak tasarlaması istendi. Daha sonrasında Mimar Barry, Augustus Pugin ile ortak çalışarak yıkılan sarayı yeniden inşa ettiler. Bu inşa sırasında sarayın yanına dört yüzlü bir saat kulesi eklemiş oldular. Pugin’in 1852’de akıl sağlığını yitirmesi ve vefat etmesi sebebiyle hayatının son tasarımı olarak da bilinmektedir.

Saray 28 Eylül 1843 tarihinde inşa edilmeye başlanmış ve 1954 yılında bitirilmesi planlanmıştır. Ancak saray uzun yıllar sonunda 5 yıl gecikmeli şekilde 1859 yılında bitirilerek hizmete sunulmuştur. Hizmet süresi boyunca birçok kez sesini uzak mesafelere taşıyan Big Ben tarihindeki önemli anların bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• 1923 yılında ilk defa BBC radyosu aracılığı ile İngiltere’nin birçok yerine sesini duyurdu.
• 1932 yılında Noel kutlamaları adına ilk kez uluslararası olarak sesini duyurdu

Big Ben’in İsmi

Big Ben herkesin bildiğinin aksine yapının ismi değil, kulenin çanının ismidir. Günümüzde bu isim yapının kendisi ile özdeşleşmiş ve Big Ben ismi ile anılmasına vesile olmuştur. Aslen inşa edildiği zaman Westminster Sarayı’nın Saat Kulesi olarak adlandırılmıştır. Günümüzde ise kulenin ismi İngiltere Parlamentosu’nun aldığı karar ile 26 Haziran 2012 tarihinde Kraliçe Elizabeth’in tahta çıkmasının 60. yılı onuruna “Elizabeth Kulesi” olarak değiştirilmiştir.

Big Ben isminin hikayesi ise net bir şekilde bilinmemektedir. Bu konu hakkında iki teori bulunmaktadır. Teorilerden ilki çanın yerleştirilmesinde görev almış Sör Benjamin Hall’dan geldiği düşünülmektedir. Bir diğer teori ise zamanında şampiyon olmuş ünlü boksör Ben Caunt’a saygı göstergesi amaçlı isminin verildiği düşünülmektedir.

• 

• 

Big Ben’in Ölçüleri ve Yapısı

Westminster Sarayı yanında bulunan bu bina toplamda 96,3 metre uzunluğuna 12,2 metre genişliğe sahiptir. 10 metre derinliğe inen ve 3,7 metre kalınlığa sahip beton temelleri üzerine oturmaktadır. Yapımında Güney Yorkshire bölgesinde bulunan kum renkli Anston Kireçtaşı ile kaplanmış tuğlalar kullanılarak inşa edilen Big Ben çatı kısmı yüzlerce dökme demir çatı kiremitleri ile döşenmiş sivri uçlu bir çatıya sahiptir. Bu malzemeler ile toplamda 850 metreküp taş ve 2600 metreküp tuğla kullanılan devasa bir yapıdır.

Big Ben’e tırmanmak için saat mekanizmasının bulunduğu odaya kadar 290 taş basamak, çan kulesine ulaşmak için 44 adet daha basamak ve kulenin tepesine ulaşmak için 59 adet döner merdiven şeklinde basamak daha çıkılması gerekmektedir.

Big Ben’de günümüzde gerçek işlevinde olmamasına rağmen ilk yapıldığı zamanlarda yerden çan kulesine uzanan 4,9 metre-2,4 metre ölçülerinde havalandırma bacası bulunmaktadır. Bu havalandırma haznesinin tasarımı “Klimanın Dedesi” olarak bilinen David Boswell Reid tarafından yapılmıştır. Ana amaç olarak Westminster Sarayı’nın havalandırma işlevini görmesi adına planlansa da yapımından sonra pratikte maalesef işlevini yerine getirememiştir. Havalandırma 1914 yılında revize edilerek baca yapıldı. Günümüzde ise 2017-2021 koruma çalışmaları ile yeni bir revizyondan sonra asansör olarak kullanılması planlanmaktadır.

Big Ben’in Çanı

Big Ben bir ana kule çanı ve altında bulunan 4 küçük çandan oluşmaktadır. Alt tarafında bulunan çanlar çeyrek saatte bir ve sırasıyla sol diyez, fa diyez, mi majör, si majör notalarında çalmaktadır. Binanın en üst katında ise saat mekanizmaları ve Big Ben çanı bulunmaktadır. Bu çan 13,7 ton ağırlığında ve 2,7 metre çapındadır. Çanın içerisinde bulunan çekiç ise toplamda 200 kilo ağırlığındadır.

Dönemine göre görülmemiş bir ağırlığı bulunan çan birkaç kere tahrip olmuştur. Takılan ilk çan ağırlığından ve takım hatasından ötürü ilk sene kırılmış ve 1858 tarihinde kırılan çan yerine yeni bir çan döktürülmüştür. Fakat döktürülen ikinci çanda kırılınca Whitechapel firmasının döktürdüğü çanı saat yönünde bir çeyrek dilim döndürerek kırılma problemi çözülmüştür.

Çanın bulunduğu kule odası Ayrton ışığının aydınlattığı ve İngiltere’nin ulusal dört amblemleri işlenmiş 52 kalkan bulunmaktadır. Bu amblemler sırasıyla şu şekildedir: İngiltere’nin Tudor Hanedanının Kırmızı ve Beyaz Gülü-İskoçya Devedikeni-Kuzey İrlanda’nın Yoncası-Galler Pırası.

Big Ben’in Saati

Saatin tasarımı Augustus Pugin tarafından bizzat yapılmıştır. Pugin saat kadranlarını tasarlarken Benjamin Lewis Vulliamy’den ilham almıştır. Tasarım tamamen birbirlerine cıvatalar ile bağlanmış dökme demirlerden yerden 54,9 metre yükseklikte bulunmaktadır. 2,7 metre uzunluğunda demirden yapılma bir akrep ve 4,3 metre uzunluğunda bakırdan yapılan yelkovana sahiptir. Ayrıca kulenin her yüzünde 6,9 metre çapında demir çerçeve içinde toplamda 324 parça opal camlardan oluşmaktadır. Tamamlandığı dönemin başlarında saatin çerçevesi Prusya Mavisi olarak kullanılmış ancak 1930’lu yıllarda İngiltere’deki hava kirliliği etkilerini gizleyebilmek amacı ile çerçeveler siyaha boyanmıştır. Günümüzde ise 2017 yılında başlatılan koruma çalışması doğrultusunda orijinal renk düzeni hayata geçirildi.

Saat kadranlarında bulunan 324 parça cam, ışığı yansıtarak hem saat kadranın odağı çekmek hem de bu ışıkların yanması ve sönmesi durumunda parlamentoda toplantı olup olmadığını belirtmek için kullanılmaktadır. Yapıldığı dönemde kadranlar gaz lambaları aracılığı ile havanın kararmasından sabaha kadarki süre boyunca rutin bir şekilde aydınlatıldı. 20. yüzyılın başlarında ise gaz lambalarının yerini elektrik ampullerine bırakmıştır. Günümüzde arka yüzünde 28 adet enerji tasarruflu ampuller kullanılmaktadır. Ayrıca kadranların tamamı yaldızla süslenmiştir ve tüm çerçevelerin tabanında ‘Tanrı Kraliçe Viktoria’yı Korusun’ cümlesinin Latincesi olan ‘Domine Salvam Fac Reginam Nostram Viktoriam Primam’ yazısı bulunmaktadır.

• The Interlace
• The Fosun Foundation
• Dynamic Tower: Dönen Gökdelen
• Müze Gazhane
• Mimari Tasarımda Çevre Analizleri

Bizimle iletişime geçin!

Diğer yazılarımız için tıklayınız.