Anıtkabir'in Mimarı Emin Onat Kimdir?

HAYATI

Emin Onat 1910 yılında İstanbul’da doğmuştur. 17 Temmuz 1961 yılında doğduğu şehir İstanbul’da geçirdiği kalp krizi ile de hayata gözlerini yummuştur. Tam adı Mehmet Emin Onattır. Türkiye için belki de en önemli yapılardan biri olan Anıtkabir’in mimarıdır. Emin Onat, İTÜ Mimarlık Fakültesinin ilk dekanı ve aynı zamanda Mimarlar Odası’nın ilk üyesidir. Beyazıt Numune Mektebi ve Vefa Sultanisinden sonra 1926 yılında Yüksek Mühendisler Mektebine girmiştir.

Onat, okulda gösterdiği üstün başarı sayesinde üniversite hayatının 3. yılında Yüksek Mühendisler Mektebine öğretim görevlisi olarak seçilmiştir ve eğitimini tamamlamak için İsviçre’ye Zürich Teknik Üniversitesine gönderilmiştir. 1934 yılında buradaki eğitimini tamamlamış ve 1935 yılında tekrardan üniversitesine geri dönüp burada Mimarlık Şubesi’ne müderris yardımcısı olarak atanmıştır.1938 yılında ise Profesörlük unvanını alması ile okulunun Mimarlık Şubesi başkanlığına getirilmiştir. Onat, 1943 yılında Ordinaryüs profesörlüğe yükselmiştir.

Onat’ın Mimarlık Şube Başkanlığını yaptığı Yüksek Mühendis Mektebinin 1944 yılında İstanbul Teknik Üniversitesine dönüştürülmesi ile bu üniversitenin ilk dekanı seçilmiştir. 1946 yılında ise İngiliz Mimarları Kraliyet Enstitüsü tarafından onursal üye unvanına layık görülmüştür.1954-1957 yılında buradaki görevine ara verip milletvekilliği yapmıştır ancak 1957 yılından sonra tekrar okuldaki görevine geri dönmüştür.

Zürich de tamamladığı öğrencilik hayatında çağdaş mimarlık ilkelerini iyi bir şekilde tanımış ve burada kazandığı tecrübeleri döndüğü zaman akılcı ve işlevci tasarımlarına yansıtmıştır. Bu ilkeler doğrultusunda tamamladığı projeleri yapıtları, onu çağdaş Türk mimarlar arasında öne çıkarmıştır. Yaşadığı dönemde yaygın fikir, eski Türk mimarisine özgü öğelerin kullanılması iken Onat’ın çağdaş mimariye yönelik fikirleri dönemin mimarisi için denge sağlaması açısından önem taşımıştır.

Emin Onat ve Anıtkabir

Emin Onat’ın şüphesiz en değerli eseri Orhan Arda ile birlikte tasarladıkları Anıtkabir’dir. Anıtkabir için 1941 yılında açılan uluslararası yarışmaya Türkiye’den 25; Almanya’dan 11; İtalya’dan 9; Avusturya, Çekoslovakya, Fransa ve İsviçre’den ise birer adet olmak üzere toplam 49 proje gönderilmiştir ve jüri tarafından Emir Onat- Orhan Arda tasarımının uygulanmasına karar verilmiştir. 1944 yılında yapımına başlanan Anıtkabir’in inşası 1953 yılında son bulmuştur. Onat-Arda ikilisinin Anıtkabir Projesinde birçok etiğin kaynaştırıldığını görebiliriz.

Aslında Onat- Arda ikilisinin Anıtkabir için verdikleri ilk plan, yukarıda gördüğünüz ilk fotoğraftaki gibidir. Jüri kararı ile Emin Onat ve Orhan Arda’nın da içinde bulunduğu yeni bir ekip kurulmuş ve Anıtkabirin bugünki hali oluşturulmuştur. En sağda gördüğünüz fotoğraf ise projenin ilk hâlinde Şeref Holü’nün görünümüdür.

Emin Onat’ın Projeleri

Yıldız Teknik Okulu Binası dönüşüm projeleri (1937)
Köy Enstitüleri Hamidiye ve Mahmudiye, Kepirtepe (1941-1942, Leman Tomsu ile)
Villa Maral, Göztepe, İstanbul (1941)
Orhan Arda’yla birlikte tasarlayıp uyguladığı Anıtkabir (1942-1953)
Emin Onat Evi, Moda, İstanbul (1944)
Sedad Hakkı Eldem ile birlikte tasarladığı İstanbul Üniversitesi Fen ve Edebiyat Fakültesi (1944), Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi (1947), ve İstanbul Adalet Sarayı (1949)
Vali Konağı,Bursa (1945-1946)
Uludağ Sanatoryumu,Bursa (1946, Leman Tomsu ile)
Yapı ve Kredi Bankası, Bursa (1948)
İTÜ Taşkışla Binası değişim ve onarımı (1950, Paul Bonatz ile)
Emin Onat’ın Annesinin Evi,İstanbul (1951)
Cenap And Evi,Kavaklıdere, Ankara (1952)
Gazino,Ankara Zafer Meydanında (1952)
Cumhurbaşkanlığı Sekreterlik Binası,Çankaya, Ankara (1953)
Apartman,Taksim Mete Caddesi, İstanbul (1955)
Sanayi Kalkınma Bankası, İstanbul (1955)
Yüksel Apartmanı,Nişantaşı, İstanbul (1955)
Hayat Apartmanı,Ankara (1956)
Emniyet Sarayı,Ankara (1956)
Sporel Apartmanı,Moda, İstanbul (1956-1957)
Marmara Apartmanı,Moda, İstanbul (1956-1957)
Moda Deniz Kulübü, İstanbul (1956-1957)
Devres İş Hanı, Gümüşsuyu, İstanbul, (1961)