Postmodern Mimari

İçindekiler

POSTMODERNİST HAREKET

Postmodernist hareket, öncelikle 1960 ila 70’lerde Amerika Birleşik Devletleri’nde başlayıp daha sonra Avrupa’ya kadar yayılarak günümüzde de varlığını devam ettiren bir akım olmuştur. Postmodernizmin ya da geç-modernizmin özellikleri arasında modernizme karşı tepki vardır; selefinin sınırlılıklarına işaret eder. Hedefleri arasında kamuyla daha nüktedan bir yaklaşımla bağlantı kurmak vardır. Modernizmden kopuş meselesinde binaların içlerinde bulundukları bağlama uygun olarak inşa edilmesi de vardır. Postmodern mimari de bu hareketten etkilenerek hayatlarımızda yer etmiştir.

POSTMODERN MİMARİ

Postmodernizm, kökenlerini modern mimarinin başarısızlığı dediği şeyde bulur. İşlevselci ve ekonomik inşaya olan ilgisi binaların ruhsuz ve kişiliksiz akılcı bir görünüşe yol açmıştır. Postmodernistler bu binaların insanların hem göz hem de beden konforuna yönelik ihtiyaçlarını karşılayamadığını düşünür. Modernizm bedenin arzularına önem vermemektedir. Pek çok apartman binasının gecekonduya dönüşmesi problemi daha da kötüleştirmiştir. Postmodernizm bu durumun üstesinden kendi için süsleme ve dekorasyon anlayışını savunarak gelmeye çalışır. Biçim artık yalnızca onun işlevsel gereklilikleri bakımından tanımlanmayacak; mimarın arzu ettiği gibi olacaktır.

Kurucusu Robert Venturi

1925’de Philadelphia’da doğan İtalyan kökenli Rober Venturi, yaşayan dünyanın en önemli mimarlarından biridir.1980 li yıllarda öne sürdüğü fikirlerle mimarlık ortamını etkilemiştir. Onun çizgisi “modernizm” den başka bir şeydi. Modernist mimarinin aksine, eski modelleri sembolik olarak dekorasyonda kullanır. Temel mimari kurallarının değiştiğine inanmaktadır. Teorileri ve yapıtları postmodernizmin popülist estetiğine örnekler olarak ele alınmaktadır. Ucu 1960’larda ortaya çıkan fikirleriyle Venturi, modern sonrası anlamında “postmodernizmin ” kurucusu olmuştur. Çalışmalarında eşi Scott Brown’da aynı kulvarda Venturi’ye destek çıkmıştır.

Robert Venturi, binalardan ve şehir planlamacılığından elitizmi silmeyi amaçlar. Şehir alanlarının mümkün olabildiğince az planlanması gerektiğini savunur. Süslemenin sanatsal olarak yanlış olduğunu reddeder. Bina tasarımının, düzgün bir kusursuzluk yerine iletişim ve anlamı amaçlaması gerektiğine inanır. Pop Art’ın etkisiyle, canlılık ve anlamı, Modernistlerin yüzeysel ve önemsiz gördüğü şeylerde bulur.

Post Modernizm | Mimarlık Robotu, 2020 | Mimari detaylar, Ev mimarisi, Modernizm

Postmodern Binalar

Yerel geleneklere, popüler kültüre, uluslararası modernizme, yüksek teknolojiye aynı anda göndermede bulunabilir ama bu unsurlardan birini belirli hale getirmez. postmodern mimaride sık rastlanan aynalı gökdelenler, panorama-asansörler ile bakış, durulan yerden bağımsızlaştığı için özne merkezcilik ortadan kalkmış olur.

Binalarda kullanılan en soğuk iki malzeme çelik ve cam, doğayı yapıya taşır. Tek köşesi üzerinde duruyormuş gibi gözüken, doğa yasalarını hiçe sayan aykırı yapılar da inşa edilmiştir. Hiçbir şeyi tutmayan sütunlar, mermer efektleri, pleksiglas, aynalar, gizlenmiş kirişler, dış cephesinde çevresindeki şekilleri yansıtan binalar yeni mimari kurallara dönüşmüştür. Yeni olduğu halde eski gibi gözüken binalar postmoderndir.

Postmodern Mimariye Getirilen Eleştiriler

Postmodern mimari piyasalar için inşa eder; mimarların ticaretle evlenmesidir.
Cam binaya bakınca bina değil, etrafındaki her şeyin çarpık görüntüsü görünür.
Postmodern hiper mekan, insanla bina arasında korkutucu bir kopukluk yaratıyor.
Postmodernizm, insanların alışveriş merkezlerinde daha uzun zaman geçirmesini sağlamanın bir yoludur.
Postmodern mimari ilerici değil, gericidir; radikal değil, tutucudur

Mimarların Bakış Açısından Postmodern Mimari

Charles Jencks, Modernist idealin tek değerli olduğunu; postmodernizmin çok değerlilik veya çoklu kodlamaya sahip olduğunu savunur. Daha özgür bir tarza sahip olan postmodernist binalar birden çok yoruma açıktır. Çağrışımlar yakalamaya, bağlantılar kurmaya, daha geniş bir kültürel arenaya ulaşmayı tercih ederler. Jenckse göre, çoklu kodlanan mimari daha geniş bir kitleye hitap eder. Bu stil farklı fonksiyonları ile farklı sosyal grupların ihtiyaçları, zevkleri, bilgileri, deneyimleri ve ruh hallerine göre yorumladığı binalar yaratır. bu tarz canlılık, belirsizlik ve ironi yüklü bir ahenksizlik güzellik formudur. Zorlanmış bir aynılık yerine çoğulcu, kozmopolit bir tercih kültürüdür. Zevklerin ve dünya görüşlerinin demokratik bir yakınlaşmasıdır.

Lyotard postmodern mimarideki ekletizm çağın değil piyasanın ruhunu yansıtır. Özellikle Bauhaus projesinden yakayı sıyırmaya çalışıyorlar, der. Mimari postmodernin başlangıcı için tarih verebileceği iddiasındadır. Bu tarih 15 Temmuz 1972 , saat 15:32 dir. Bu tarihte St Louis, Missouri’de 1995 yılında tamamlanan, düşük gelirli insanlar için planlanmış, ödüllü Pruitt-lgoe konutları belediye tarafından, insanların yaşamasına uygun olmadığı için dinamitlenerek yıkıldı.

Robert Venturi Disneyland’ın mimarların insanlara verdiğinden çok, insanların kendi istediklerine yakın olduğunu Disneyland’ın Amerikan ütopyasını canlandırdığını; Las Vegas’tan, organik ve plansız büyüyen yerel sokak mimarisinden öğrenmemiz gereken şeyler olduğunu söyledi. İnsanların bu gelişimlerden hoşlandığını belirtti. Venturi postmodern mimarinin, cam kutuların yerel olanı geçirdiğini ifade etti. Venturi postmodern binaların bu yüzden turistlerin hevesle ziyaret ettikleri popüler binalar olduklarını fark etmemizi istedi.

Fredric Jameson 2. Dünya Savaşı’nın sonrasına tarihlediği postmodernizmin ve mimarisinin, savaşla birlikte bir paradigma değişimi arayan kapitalizmin ve özellikle de onun ABD versiyonunun icatlarından biri olduğunu iddia etmiştir.

David Harvey Jameson’unkine benzer bir yorumla, özellikle 1960 sonrası kapitalizminin bir zaman ve mekân sıkışmasına neden olduğunu, Keynesyen ekonominin daha esnek ve neo-liberal bir ekonomik mantıkla yer değiştirdiğini söyler. Özellikle de SSCB’nin yıkılışının ardından ABD’de Reaganizm ve İngiltere’de Teatcherizm’le birlikte refah devleti- sosyal devlet politikalarının terkedildiğini (örneğin İngiltere’deki işçi bloklarının özelleştirilmesi) ve bunların yerini bir tüketim mantığının aldığını iddia eder. Harvey’e göre bu tüketim mantığı işlevden çok biçime önem vermiş, tüketim nesnelerini olduğu kadar etiğin de estetikleştirilmesini sağlayarak derinliksiz bir imajlar dünyası yaramıştır. Harvey işlevden çok biçime önem veren bu mantığın gelişimini, talep üretimi olarak da adlandırabileceğimiz, kendisinin “arzuların ve zevklerin manipüle edilmesi” dediği şeye bağlar. Yani Harvey’e göre mimarideki bu değişim, binaların daha güzelleşmesini isteyen mimarların iyi niyetinin değil, ekonomideki ve sınıf mücadelesindeki gerilemenin bir sonucu olmaktadır.