İtalya’nın başkentinde bulunan Kolezyum tarihte uzun zamanlar boyunca ayakta kalmış bir yapı olmaya nail olmuştur. İnşaatında birçok sorun yaşanmış olmasına rağmen günümüzde bile hala sağlamlığıyla insanların dikkatini çekmektedir. İnşa edildiği dönemde birçok kan ve vahşete tanık olsa da günümüzde Roma’da bulunan turistik ve tarihi mekanların başında yer almaktadır.
KOLEZYUMUN TARİHİ
Kolezyum, M.S. 72 yılında dönemin imparatoru olan İmparator Vespasianus tarafından yaptırılmıştır. Yapımı 8 sene süren yapı, Titus döneminde başlangıçta Flavian Amfitiyatrosu adı altında tamamlanmıştır. Günümüzdeki ismini ise şu an yıkılmış olan girişindeki, İmparator Nero’nun günümüze ulaşamamış “Colossus Neronis” heykelinden aldığı tahminler arasındadır.
Kolezyum yapılırken İmparator Nero’nun, Domus Aurea sarayında ki yapay gölün üstüne yapılmıştır. İmparator Nero M.S. 64 yılında Roma’da yangın sonucu oluşan araziyi değerlendirmek amacı ile yaptırılmıştır. Yaptırılan sarayda yapay göl, köşkler, çeşitli bahçeler, yapılar ve girişte meşhur heykeli Colossus Neronis bulunuyordu. Vespasin bu yapının konuşlandırılması gereken yer olarak yapay gölü düşünülmüştür. Bunun için Nero yapay gölü yakında bulunan başka bir nehre bağlayarak kurutmuştur.
Kolezyum inşaası imparatorluğun sıkıntılı olduğu zamanlara denk gelmişti. İmparator Nero’nun yaptığı tutarsız harcamalar sonucu imparatorluk iflasın eşiğindeydi. Eski imparatorlarına bu nedenden dolayı sinirli ve ayaklanma riski bulunan bir halka sahip olan Vespasian, saray için köle ve para eksiğini nereden bulacağını düşünürken oğlu Titus MS. 70’de Kudüs şehrinin etrafını kuşatmıştı.
Titus’un, Kudüs’ü fethedmesi ile yanında birçok hazine ve köle getirmiştir. Getirilen bu ganimetler ile Vespasian, sarayın inşaasına çabucak başladı. Kolezyum’un inşaası sırasında Roma İmparatorluğu’nun dörtte biri kadar insan çalıştırılarak Vespasian’ın oğlu Titus’un İmparator olduğu zamanda tamamlanmıştır.
Kolezyum açılış törenine özel olarak 100 gün 100 gece oyunlar oynanmıştır. Açılış töreninde kayıtlarda 5000 vahşi hayvan ve birçok insan öldürülmüştür. Uzun zaman boyunca halkın eğlencesi için gladyatör dövüşleri, hayvan avları gibi etkinliklerin yanı sıra halkın gözüne onlara ders olması için idam cezalarını da bu arenada yapılmıştır. Ancak 404’te gladyatör dövüşleri, 523’te de hayvan avlarının sona ermesiyle kentin 450 yıllık eğlence merkezi olma görevini tamamlamıştır.
KOLEZYUM BİNASININ YAPISI
Kolezyum neredeyse 2000 yıldır ayakta kalan yapı 50.000 kişilik kapasiteye sahiptir. 188 metre uzunluğu, 156 metre genişliğe sahip elips bir yapıya sahipti. 49 metre yüksekliği ile döneminin en büyük anfitiyatrosu idi. Bina 3 kattan oluşmakta ve her katta 80 adet, toplamda 240 kemer bulunmaktadır. Kemer yapısından dolayı tüm yapının ağırlıklarını kemerlerin kollarına daha sonrada dikey desteklere dağıtarak kendi ağırlığından etkilenmemektedir.
Kemer kullanımı o dönemde çoğu yapıda tek başına yeterli iken Kolezyum gibi büyük bir yapıda tek başına yeterli değildi. Bu yüzden Romalılar volkanik kum ve kireç taşıyla günümüzde binaların temelini oluşturan malzeme olan betonu buldular.
Kolezyum 50.000 kişilik seyirci kapasitesine sahip olmasına rağmen oturma düzeni olarak Roma İmparatorluğu’nun etnik yapısındaki sınıf ayrımcılığını göstermektedir. Romalı senatörlerın bulunduğu yer alan en ön cephe “podium”du. Orta tribünlerde ise Romalı iş adamlarının bulunduğu “primum” adlı bölgede bulunmuşlardı. Primum’un arka sıralarında ise Roma’nın normal vatandaşlarının olduğu bölüm ise “secundum”dur. En arka sıralarda ise Roma’nın en fakir vatandaşlarının bulunduğu “sunmum” adlı ayrılmışlardı.
Kolezyum’da iç kısımlarında öncelikle dikkat çeken kısımlarından biri; gömme sütunlar göze çarpmaktadır. Zemin yapımında “Toskana” üslubu, üzerinde ise “Ion” düzeninde duvarlar buunmaktadır. En üst duvarlarında ise “Korint” düzeninde duvarlar ile görsel bir tarz katmaktadır. Sütun düzeni tamamen dekoratif olmakta ve hiçbir destek amacı bulunmamaktır. Amaç tamamen ortamın hareketlenmesi içindir.
Kolezyum yapılış amaçlarından biri olan yabani hayvan avları için önceden kafeslenen hayvanların barındırma alanı olarak arenanın altı kullanılmıştır. Arenada avlanma esnasında ise taşınma rahatlığı için asansör sitemi kullanarak döneminde güncel ve teknolojik bir yanı olduğunu göstermektedir. Ayrıca açılışında kayıtlarda 5000 civarında yabani hayvan avlandığı kayıtlara geçmiştir.
Birçok restorasyon ve onarım görmüş olan bu yapı neredeyse 2000 yıldır ayakta kalmış yapı olarak günümüze gelmiştir. 1900’lü yılların başında yapılan kazı çalışmaları sonucu arenanın alt yapısı açığa çıkarıldı. Geniş koridorlar ve geçitlere sahip olan Kolezyum, asansör sisteminin yanı sıra iç yapısında vinçlerde bulundurmaktaydı. Bu sayede şüphesiz döneminin yer altı yapısı şüphesiz en ilginç mühendislik işlerinden biri olmaktadır.
Sanal şekilde gezmek için buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Önceki yazıma ulaşmak için buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
One thought on “Kolezyum (MS.80)”