Renkler ve Mimari

Renkler ve Mimari

Renkler ve mimari birbiriyle bütünleşmiş iki kelimedir. Mimarlık ve mekan algısı, tüm duyu organlarının aktif olarak rol aldığı bir olgu. Mekan algılandığı anda zihnimizde duygusal bir etki uyandırır ve bu etki sonucunda bir fiziksel etkiyi tetikler: karanlık bir mekana girdiğimizde ürkebilir ve kalp atışlarımız hızlanabilir, ferah ve rahatlatıcı bir mekan ise tam tersi bir etki bırakır üzerimizde.

Algılama, duygusal etki ve fiziksel etki üzerinden gerçekleşen bu döngü, mekanın uzun vadede insanın hem zihinsel hem de fiziksel sağlığı üzerine etkilidir. Bu döngüdeki en önemli oyuncu ise şüphesiz görme duyumuzdur.

Görme duyusu ise çevremizdeki yüzeylerden gözümüze yansıyan ışınların algılanması olarak tanımlandığında, mimarlıkta renk kullanımın önemini daha iyi kavrayabiliriz. u yüzeylerin rengi yansıyan ışığın miktar ve niteliğini direkt olarak etkileyerek görme ile mekanın algılanmasında kritik rol oynar.

Rengin insan psikolojisi üzerindeki etkileri araştırıldığında ortaya çıkan çalışma sonuçlarından belki de en dikkat çekici olanın, farklı renklerin zihinsel etkilerinin genel kapsamında kültürler arası ve hatta maymunlarla yapılan deneylerde türler arası benzer sonuçlar vermesidir.

Örneğin; ofis mekanlarında yapılan çalışmalarda ise, monokromatik, yani tek rengin tonları ile oluşturulan bir renk armonisi yerine; akromatik (çok renkli) bir renk paletinin kullanıldığı mekanlarda çalışan performanslarının arttığı gözlemlenmiştir.

Bazı Renklerin Anlamları ve Etkileri

Beyaz

Birçok kültürde beyaz renk temizlik ve saflık olgularını çağrıştırır. Asalet, istikrar, devamlılık, soğukkanlılık ve masumiyet olguları ile bağdaşır.

Bazı durumlarda bembeyaz bir oda birçok kişi için rahatsız edici olabilmektedir, bu da insanların sıkıntılarını ortaya çıkarması ile açıklanmaktadır. 

Renkler ve mimari ilişkisinde, beyaz renk mekanlarda genişlik ve ferahlık hissi verir, dar mekanlarda kullanmak için birebirdir. Banyo, dar koridorlar, küçük mutfaklarda çok kullanılır. Ayrıca ışık kaynağı az olan mekanlarda kullanmak da hem görsel açıdan hem de elektrik tasarrufu açısından işe yarayan bir yöntemdir.

Siyah

Teorik olarak siyah isimli bir renk yoktur, hiç olmamıştır, çünkü hiç bir ışığın yansımadığı yüzeyler siyahtır.

Siyah renk genellikle yalnızlık, endişe, hüzün ve sıkıntı olgularını çağrıştırması ile anılır fakat aynı zamanda gizem, güç, hırs, tutku, ağırbaşlılık ve asalet ile de anılır. Güç, ağırbaşlılık ve asalet olgularını ele alan makamların, araçlarının da siyah seçilmesi bu sebeptendir.

Genellikle mekanlarda siyah tek başına ters etki yaratabilir, hele ki çocuk odalarında kullanılmaması bir çok tasarımcı tarafından şart koşulur, nedeni çocukta karamsarlığı tetikleyici özelliğidir. Ancak kontrast sağlamak amacı ile çeşitli renklerle kombinasyonlarda çok etkili sonuçlar elde etmenizi sağlar.

Kırmızı

Kırmızı, sıcaklığı ile tanınır. Gençliği çağrıştıran, dinamik ve hareketliliği ifade eden bir renk olarak, kararlılık, azmetmek ve mutluluk gibi olgularla da anılır. Tarihten her zaman güç ve iradenin ifadesinde kullanılmıştır. Bu özelliklerinden dolayı yoğun çalışma ortamlarında kullanımı uygun olabilmektedir.

Uzun süre kırmızı ışık ile haşır neşir olmak tedirgin edicidir ve huzursuzluk yaratır. Bu sebeple iç mekanlarda kullanırken dikkat edilmesi gereken bir renktir. İlk başlarda caziptir, fakat sonrasında ise uzaklaşma ihtiyacı doğurur.

Kırmızı renk ile geçirdiğiniz süre arttıkça kan akışını ve doğal olarak tansiyonu etkiler. Bu süreç duyarsızlık ile saldırganlık arasında duygusal tepkileri tetiklediği gibi, hareketlilik kazandırarak, mutluluk vermesi de mümkün olabilir.

Sarı

Dikkat ile birlikte anılan renklerden birisi de sarıdır. Sarı verimlilik, üretim, sevinç olgularını temsil ederken, ışık kaynağı algısı da yaratabilmektedir. Bazı sarı renk tonlarının psikolojide coşku ve sevinç sağladığının belirtildiğini de ekleyeyim. Uzak Doğu toplumlarında bilgeliği ifade etmesi de söz konusudur.

Karteladaki en parlak renk olan sarı her ne kadar mutfaklar için uygun olsa da, yeşile doğru gittiğiniz zaman daha soğuk bir renk algısı oluşturur, aynı zamanda sarı sonbaharı ve hüznü de çağrıştırabilmektedir. birbirine ters etkileri bir arada barındırması duygusal karmaşaya sebep olabilir, dikkatli kullanmakta fayda vardır. Bu sebepten ötürü çalışma ve dinlenme odaları için uygun renk seçimi değildir.

Mavi

Huzur, özgürlük ve sonsuzluk kavramlarını çağrıştırma özelliği ile durağan yapısı bir çok tasarımda fonda kullanılmasını sağlar. Doğallık katma yönünün yanısıra, tasarımda dinginlik sağlayan bir renktir.

Sakinleştirici özelliği sebebiyle eğitim kurumlarında mavi renk ile karşılaşmanız mümkündür. Renkler ve mimari ilişkisinde de yatak odası ve dinlenme odaları için de uygun olan bu renk, çalışma odalarında ise ters etki yaratabilir.

Koyu tonları sıkıntı verebilirken, açık tonları ise buz ve soğuğu andırarak kullanıldığı ortamlardaki insanlara yalnızlık hissi çağrıştırabilir. Karamsar sayılabilecek yoğun iş ortamlarında mavi renk sakinleşmeyi sağlasa da, bu tembelliği de tetikleme riski taşıdığından tercih edilmez.

Yeşil

Tabiatın temel renklerinden birisi de yeşil renktir. Huzuru vermesi, iç açıcı yapısı, güven ve rahatlık olguları ile bağdaşmasının yanı sıra, gençliği, yeniliği, canlılığı ve umudu çağrıştırır. Cömertliği, uyumu ve paylaşımı teşvik ettiği de söylenir.

Renkler ve mimari kapsamında ise üretkenliğe faydası olan bu renk, mutfaklarda, yapı girişlerinde ve sağlık kurumlarında kullanılır. Gözleri dinlendirmesi, rahatlık sağlaması da kullanım alanlarının artmasında etkilidir.

Tembelliği tetiklediği söylenir, bu söylem de haksız yere değildir. Rahatlamanın aşırısı, doğal olarak umursamazlığı tetikleyebilir. Çalışma alanlarında kullanılması tavsiye edilmez.

Turuncu

Dışa dönük, dinamik, çarpıcı, heyecan ve mutluluk aşılayan yapısıyla turuncu renk dikkat çekici renklerden birisidir. Sıcaklık konusunda kırmızı kadar olmasa da, iddialı olan turuncu, gösteriş gereken yerlerde bolca kullanılır, yine de kırmızı kadar yorucu bir denk değildir.

Renkler ve mimari açısından ise kullanıldığı mekanda canlılık ve neşe katıcı özelliğiyle etkisini gösteren turuncu renk yemek ve çocuk odalarında, mutfaklarda kullanılabilir ancak kırmızı gibi, dinlenme, çalışma mekanları ile yatak odalarında fazla tavsiye edilmemektedir.

Mor

Mor birden fazla kombinasyonla oluşturulabilen bir renktir. Bu çokluk hissinin zenginliği çağrıştırdığı söylenir. Tabi yanında da ihtişam, lüks ve asalet olguları da çağrıştırması doğaldır.

Açık tonlarda kullanıldığında, özellikle leylak ve lavanta renkleri rahatlatıcı, konsantrasyonu arttıran, ilham veren bir etkiye sahiptir. Koyu tonlarda ise daha rahatsız edici bir yapısı vardır. Korku, hüzün ve endişe duygularını tetikleyebilir.

Hastanelerde az da olsa belirli mekanlarda kullanılabildiği gibi, açık tonları en çok çalışma odalarında tercih edilir. Özellikle sanatsal faaliyetler ile uğraşan kişilerin çalışacakları odalarda, ilham verici etkisi için kullanmak iyi sonuç verebilmektedir.

Pembe

Kırmızı ve beyaz renklerin etkilerini taşıyan pembe, yumuşak başlı bir renktir. Kırmızı renk kadar olmasa da kullanıldığı ortama canlılık verir. Hayalperestlik ve aşk ile de bağdaşır.

Saflığı ve sevimliliği çağrıştırması sebebiyle kasiyerlerin sıklıkla pembe renk önlük giydiklerini görebilirsiniz. Hapishane, bağımlılık tedavi merkezlerinde de sıklıkla kullanılır. Bu rengin rahatlatıcı etkisinden dolayı müşterilerin gişelerde daha kolay ve sorun çıkarmadan ödeme yaptıkları bilinmektedir.

Tüm bu özellikleri ile pembe renk çalışma mekanları için hiç uygun değildir.

Lacivert

Lacivert, karar verme yetisini arttırması ile bilinir. Sezgilere etkisi ile düşünce olgusu ile bağdaşır. Verimlilik, otorite ve sonsuzluğu çağrıştırır.

Başarılı ve güçlü hissi vermesi nedeni ile bir çok logo tasarımında lacivert renk kullanılmaktadır. Çok göze batmadığını da ekleyerek bu rengi yatak odalarında kullanmanın ters tepeceğini belirteyim.

Yoğun çalışma ortamları için uygunluğunun yanı sıra, kullanıldığı ortamda koyu tonlarının ışığa etkilerinin de hesaba katılması gerekmektedir.

Kahverengi

Doğanın yeşil ile beraber temel renklerinden birisi de kahverengidir. Toprağı çağrıştırması, kullanıldığı yere göre bazen ölümü de çağrıştırmasına sebep olabilir. Dikkatli kullanılması gereken bir renktir. Denge, ciddiyet, rahatlık, dostluk, metanet ve sadelik olguları ile de anılır.

Kahverengi kullanılan ortamlarda insanların daha hızlı hareket ettikleri gözlemlendiğinden dolayı, kuruluşların görüşme mekanlarında kullanıldığına şahit olabilirsiniz.

Aynı zamanda doğallığı nedeniyle resmiyetin daha az olması gereken, insanların rahat davranacağı ortamları tasarlarken kahverengi uygun bir seçimdir.

Gri

Alçak gönüllülük, denge ve uzlaşmak ile anılan renk ile yazının sonuna geliyoruz. Beyaz ile siyahın arasında bir yerde olan gri, insan gözü için algısı en kolay renklerden birisidir. Sükunet ve ciddiyeti çağrıştırmasının yanı sıra, kimliksiz yapısı bir çok devlet kurumunun binalarında kullanılmasını sağlar.

Anlaşma yapılacak bir odada gri renk kullanmak akıllı hamledir hatta birçok filmde sorgu odalarında duvardaki renklerin gri olduğunu görebilirsiniz. Zira sükunetin yanı sıra, karamsarlık ve içe kapanıklığı da tetikleyen bir yapısı vardır.

• The Interlace
• The Fosun Foundation
• Dynamic Tower: Dönen Gökdelen
• Müze Gazhane
• Mimari Tasarımda Çevre Analizleri

Diğer yazılarımız için tıklayınız.

Bizimle iletişime geçin!