CENTRAL PARK

İçindekiler

Frederick Law Olmsted Kim?

Peyzaj mimarlığı eğitimine başlayan herkesin ilk duyduğu isim: Frederick Law Olmsted. Peyzaj Mimarı ismini ilk defa kullanan Frederick Law Olmsted’den sonra peyzaj mimarlığı bir meslek haline gelmiştir ve kendisi Amerika’nın ilk peyzaj mimarıdır. Olmsted’in en başarılı eserleri Central Park, Prospect Park, Emerald Necklace ve Beyaz Saray’dır.

Central Park

Central Park; Amerika Birleşik Devletleri’nin New York/ Manhattan bölgesinde yer alan 3382 dönüm alan üzerine kurulu ve ABD’nin peyzaj düzenlemeleriyle oluşturduğu ilk kent parkıdır. Yüksek binaların, karmaşık ve yorucu şehir hayatının arasında adeta cennetten bir bahçe haline gelen Central Park; hem New Yorkluların hem de tüm dünyadan ziyaretçilerin en çok tercih ettiği yerlerinden biridir. Dünyanın en güzel parklarından biri olarak anılan Central Park, şehir karmaşasından bunalıp, çok uzaklara gitmeden doğayla baş başa bir dinlenme imkânı arayanlar için vazgeçilmez bir yerdir.

Çok fazla bitki ve hayvan türünün yanı sıra parkta çekilen sahneler içeren birçok film, televizyon şovları ve ünlü müzisyenlerin ve grupların parkta verdikleri iz bırakan konserler bu parkı dünyanın en ünlü parklarından ve New York’un sembollerinden biri haline getirmiştir. Bu yüzdendir ki yıllık ortalama 25 milyon ziyaretçisiyle Central Park, Birleşik Amerika’da en çok ziyaret edilen kent parkıdır.

Central Park’ın Tarihi

Central Park, hızla büyüyen şehrin rekreasyonel ihtiyaçlarını karşılamak için 1858’den başlayarak oluşturulmaya başlanan dünyaca ünlü bir halka açık parktır. Asıl amacı; şehir sakinlerine bir kırsal bölge deneyimi, kentsel yaşamın stresinden kaçmak ve doğa ve New Yorklu dostlarla kaynaşmak için bir yer sunmaktır. 150 yıldan fazla bir süre sonra, park hala bu temel amacı sağlamakta ve yeni rekreasyon aktiviteleri biçimlerini de barındırırken tüm ziyaretçileri ağırlamaktadır.

Frederick Law Olmsted ve Calvert Vaux tarafından tasarlanan Central Park, ülke çapındaki şehir parklarının gelişimini etkilemiştir ve geniş çapta peyzaj mimarisinin bir başyapıtı olarak kabul edilmiştir. Park, Ulusal Tarihi Peyzaj (1963) ve New York Şehri’nin Doğal Manzarasıdır (1974).

Şu anda Manhattan’ın merkezinde bulunan site, 1850’lerde park için planlama başladığında şehrin yerleşim alanlarından çok uzaktı. Seyrek nüfuslu, küçük çiftliklere, endüstriyel kullanımlara ve bataklık alanları ile kayalık tepeler arasına dağılmış konutlara ev sahipliği yapıyordu. Sitenin en yoğun nüfuslu bölümü, çoğu mülk sahibi olan ve ağırlıklı olarak Afrikalı-Amerikalı bir topluluk olarak oldukça önemli olan Seneca Köyü olarak bilinen bir yerleşim yeriydi. Seneca Köyü, arazide yaşayan ve seçkin bölge süreci sonucunda yerlerinden edilen toplam 1.600 kişiden yaklaşık 225’ini oluşturuyordu.

Olmsted ve Vaux, Central Park’ı çeşitli manzaraları ve deneyimleri bir araya getirecek şekilde tasarlanmıştır. 843 dönümlük arazi, parkın içinden dolambaçlı yollar, bir araba sürücüsü ve bir dizgin yolu boyunca hareket ederek deneyimlenen geniş çimenlikler, pitoresk ormanlık alanlar, dolambaçlı akarsular ve geniş göllerle tasarlanmıştır. Zamanla parka beyzbol ve futbol sahaları, bir atlıkarınca, iki paten pisti, bir hayvanat bahçesi, resmi bahçeler, anma anıtları, konser ve tiyatro mekanları gibi ek özellikler eklenmiştir.

Central Park, çeşitli rekreasyon deneyimlerine ek olarak şehre büyük ekolojik ve çevresel faydalar sağlamaktadır.18.000’den fazla ağacı havayı serinleterek temizler ve şehrin merkezindeki geniş alanı; iki yüzden fazla kuş türü için, Atlantic Flyway’de bir mola yeri de dahil olmak üzere yaban hayatı için yaşam alanı sağlamaktadır.

Parkın tarihi boyunca yeni özellikler ekleme veya parkı büyük etkinlikler ve eğlence amaçlı olmayan kullanımlar için kullanma baskısı, kent yaşamından pastoral bir geri çekilme olarak amacını tehdit etmiştir. Park ayrıca ekonomik gerileme, ihmal ve yanlış yönetim dönemlerinde de acı çekmiştir. Buna karşılık, New Yorklular parkı korumak ve asıl amacını sürdürmek için sürekli olarak savaşmışlardır.1960’larda başlayan en son ve aşırı bozulma döneminden sonra; bu vatandaşlardan oluşan bir grup tarafından, şehir ile ortaklaşa parkı yeniden inşa etmek ve restore etmek için Central Park Conservancy kurulmuştur.

Zenginler Parkı

Parkın tamamlanmasının ilk on yılında kimin için yapıldığı belliydi. Şehrin işçi sınıfı nüfusu için yürüme mesafesinde olamayacak kadar şehir dışında bulunan park, onlar için uzak bir vaha olmuştu. Trainfare, işçilerin çoğunun karşılayabileceğinden daha büyük bir harcamayı temsil ediyordu ve 1860’larda park, zenginlerin oyun alanı olarak kaldı; öğleden sonraları parkın yollarının günün statü sembolü lüks arabalarla dolup taştığını gördü. Kadınlar öğleden sonraları orada sosyalleşti ve hafta sonları kocaları konserler ya da at arabaları için onlara katılırdı. Cumartesi öğleden sonra konserleri orta sınıftan izleyicilerin de ilgisini çekti, ancak altı günlük çalışma haftası şehrin işçi sınıfı nüfusunun katılımını engelledi.

Halk Parkı

Şehir ve park yirminci yüzyıla taşınırken, alt rezervuar boşaltıldı ve Büyük Çim’e dönüştürüldü. Orman spor salonları ve kaydıraklarla tamamlanan ilk oyun alanı, parkın şehir sakinleri için kırsal bir kaçış olarak tasarlandığını savunan korumacıların muhalefetine rağmen 1926’da parka kuruldu. Çoğunlukla orta sınıf ve işçi ailelerinin çocukları tarafından kullanılan oyun alanı büyük bir başarıydı; 1940’larda, parklar komiseri Robert Moses yönetiminde Central Park yirmiden fazla oyun alanına ev sahipliği yapıyordu. Park gittikçe daha az seçkin bir vaha ve kaçış haline geldikçe ve New York şehrinin artan nüfusunun ihtiyaçları tarafından giderek daha fazla şekillendikçe, kullanımları gelişti ve genişledi; yüzyılın ortalarında top kulüplerinin parkta oynamasına izin verildi.

Central Parkta Neler Var?

800 m eninde, 4 km uzunluğundaki bu oksijen deposu sığınak; 120 farklı bitki türü, 26 binden fazla ağaç, 215 kuş türü ve 130 hayvan türüne ev sahipliği yapmaktadır. Burada eğlenmek için de birçok fırsat vardır. Balık tutma alanı, buz pateni, yüzme havuzu, bisiklet yolları, tiyatro, kamp alanı, konserler, çocukların en sevdiği eğlence parkı ve hayvanat bahçesi, bitmeyen ve huzurlu yürüyüş yolları gibi imkanlar yer almaktadır.