Vedat Ali Dalokay ve Hayatı
Başarılarla dolu, mimariye ve toplum faydasına adanmış 64 yıllık bir ömür. Bu gün hayatını ele alacağımız ünlü mimar Vedat Ali Dalokay. Yaşam öyküsü 1927 yılında Elazığ’da başlamış,12 yaşında babasını kaybetmiştir. İlk,orta ve lise öğrenimini yine Elazığ’da sürdürmüş, 1943’te memleketinden üniversite eğitimi için ayrılmıştır. İstanbul’da hem tıp fakültesini hem de İTÜ mimarlık fakültesini kazanmış ve mimarlık mesleğini tercih etmiştir. 1949 yılında İTÜ’den mezun olduktan sonra Ankara’da PTT’de ve Bayındırlık Bakanlığı’nda mimar olarak bir süre görev yapmıştır. 1951 yılında Fransa’ya giderek Paris’te August Perret ve Le Corbusier büroları dahil çeşitli bürolarda çalışmıştır. Buradaki eğitiminin bitmesine az bir süre kala Türkiye’deki Eskişehir Porsuk Oteli yarışmasını kazanıp Türkiye’ye dönmüş ve burada Dalokay Mimarlık Ofisi’ni kurmuştur.
1950’li yıllarda renkli kişiliğinin yanı sıra projelerindeki başarılarıyla da adından söz ettiren Vedat Ali Dalokay’ın Kocatepe Camisi projesi, üzerinde konuşulması gereken önemli bir projedir. Vedat Dalokay ve o dönemdeki ortağı Nejat Tekelioğlu, 1957 yılında Türkiye Devrim Diyanet Sitesi Yaptırma ve Yaşatma Derneği’nin açtırdığı cami projesi yarışmasında birincilik kazanmışlardır. Fakat birinciliği getiren camii projesi, o dönemde alışılagelmiş camilerden hayli farklı çizgiler taşıdığından ve fazla modern bulunduğundan rafa kaldırılmıştır. Bu proje yerine günümüzde Ankara Kocatepe Camii olarak bildiğimiz cami yaptırılmıştır. Hayata geçirilemeyen proje ise revize edilerek yıllar sonra 1969 yılında Pakistan Hükümeti tarafından yapılan proje yarışmasında, 17 ülkeden 43 tasarımın arasından 1. seçilmiş ve yapım kararı alınmıştır. 1976 yılında Pakistan Hükümeti tarafından, Suudi Arabistan Devletinden alınan 130 milyon Suudi Riyali (takriben bugünün 120 milyon USD) ile inşasına başlanmış ve 1986 yılında proje tamamlanmıştır.
Projesi revize edilmiş ve inşası tamamlanmış Faysal Camii:
Dalokay, tüm mimari başarılarının yanında meslektaşlarının mesleki olarak örgütlenmesinde de önemli bir aktör olmuştur. 1950’lerin başında Türk Yüksek Mimarlar Birliği’nin Ankara kesiminde birleşmesine, ardından Ankara Mimarlar Odası’nın kurulmasında Dalokay hep ön planda çalışmalarda bulunmuştur.
Vedat Ali Dalokay, 1973 yerel seçimlerinde CHP Ankara Belediye Başkanı olmuştur. Başlı başına bir inceleme konusu olacak olan yeni bir belediyecilik anlayışını hayata geçirmiştir. Ankara ulaşımını kavşaklar yoluyla düzenlemesi nedeniyle o dönem kendisine ”göbekçi Dalokay” denilmiştir. Ankara Sıhhiye’deki Hitit Güneşi Anıtı Dalokay’ın başkanlık döneminde yapılmış, Ankara Belediyesi’nin amblemi onun döneminde Hitit Güneşi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Dalokay, 1977 yılında başkanlık görevini Ali Dinçer’e bırakmıştır. Belediye başkanlığından sonra aktif mimarlık hayatındaki çalışmalarına hız veren Dalokay, bu dönemde daha çok kentsel tasarım konusunda projelere imza atmıştır. 1987 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından açılan Taksim Meydanı Kentsel Tasarım Proje Yarışması’na katılan Vedat Dalokay’ın projesi birinci seçilmiştir. Projenin en çarpıcı ve farklı önerisi ise meydandaki araç ulaşımını bu alandan arındırarak meydanın altından geçirmektir. Proje, Taksim Meydanı için çok önemli olmasına rağmen hayata geçirilmemiştir.
Mimari Eserleri ve Projeleri
Yurt içinde ve uluslararası mahiyette birçok proje yarışmasına katılan Vedat Ali Dalokay, çoğu yarışmada önemli dereceler kazanmış, 13 tanesinde de birinci olmuştur. Kazandığı önemli dereceler şunlardır:
– İslamabad Kral Faysal Camii (Birincilik)
– Cidde İslam Kalkınma Bankası Genel Merkezi (Birincilik)
– Pakistan Başbakanlık Komplesi (Birincilik)
– İstanbul Taksim Meydanı (Birincilik)
– Pakistan Ulusal Anıtı (Birincilik)
– İstanbul Maçka Askeri Kışlasının Askeri Müzeye Çevrilmesi (Birincilik)
– Çankaya Atatürk Abidesi Çevre Planlaması (Üçüncülük)
– Ankara Elektrik Etüt İşleri Genel Müdürlük Binası (Birincilik)
– Emekli Sandığı Kızılay Gökdeleni (İkincilik)
– Ankara İller Kooperatifi Konutları (İkincilik)
– Eskişehir Karayoları Garı (İkincilik)
– Elazığ Hükümet Konağı (Üçüncülük)
– Kore Harbi Abidesi (Mansiyon)
– Bitlis Hükümet Konağı (Birincilik)
– Acar Konut Kooperatifi (Birincilik)
– Konya Koleji (Birincilik)
– Elazığ Teknik Okulu (Mansiyon)
– Erzurum Üniversitesi Kampüs Planlaması (Mansiyon)
– Ankara Belediyesi Süper Merkez (Mansiyon)
– Ankara PTT Santral Binası (Birincilik)
– Ziraat Bankası Genel Müdürlük Binaları Tevsii (Mansiyon)
Edebi Eseri ve Ödülleri
Vedat Dalokay, mimari kişiliğinin yanı sıra edebiyatla da ilgilenmiş ve bu konuda da başarılı olmuştur. “Kolo” adlı çocuk romanı ile 1980’de TDK Çocuk Yazını Ödülü’nü ve bu kitabın İngilizce çevirisiyle 1995 yılında da American Library Associaton tarafından verilen Mildred L. Batchelder Onur Ödülü’nü kazanmıştır.
Vefatı
Vedat Dalokay, 64 yaşında iken 21 Mart 1991 yılında Kırıkkale yakınlarında geçirdiği trafik kazasında eşi ve oğlu ile birlikte hayatını kaybetmiştir. Cebeci asri mezarlığında toprağa verilmiştir.
- The Interlace
- The Fosun Foundation
- Dynamic Tower: Dönen Gökdelen
- Müze Gazhane
- Mimari Tasarımda Çevre Analizleri
Tüm yazılarımız için tıklayın.
Bizimle iletişime geçin.