Taç Mahal, Kuzey Hindistan‘ın Agra kenti, Uttar Pradesh bölgesinde 1632-1653 yıllarında inşa edilen bir anıt mezardır. 73 metrelik yüksekliği ile İslâm türbe mimarisinin en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilen Taç Mahal, ‘Terlerin Tacı’ anlamına geliyor.
Yapı, Şah Cihan’ın hâkimiyeti süresinde en parlak dönemini yaşayan Bâbürlüler’in güç ve kudretini temsil eder. Hanedanın güç ve kudreti kadar, Şah Cihan ile eşi Ercümend Bânû Begüm arasındaki sevginin de sembolüdür. Şah Cihan’ın tahta çıkması üzerine Mümtaz Mahal adını alan Ercümend Banu, on dördüncü çocuğunu doğururken hayatını kaybetmiştir. Hükümdarın, eşine duyduğu sevginin hatırasına görkemli bir anıt mezar yaptırarak teselliyi sanat ve mimaride bulduğu anlatılır. Bu yapı aşkın sembolü olarak Hintlilerin kalbinde özel yere sahip olsa da 1983’ten bu yana UNESCO’nun Dünya Miras Listesi’nde yer alan Taç Mahal yılda tahmini 3 milyon kişi tarafından ziyaret edilir.
Yapısı
1632’de inşasına başlanan eser, çevre düzenlemesi ve diğer yapılarla birlikte 1653’te tamamlanmıştır. Türbe, iki yanında simetrik yapılar olarak inşa edilmiş cami ve konuk evi ile anıtsal giriş kapısından oluşan yapılar bütünü içinde yer alır. Taç Mahal’in yapımında parlak, ince mavi damarları olan beyaz mermer kullanılmıştır. 82 metre yüksekliğinde olan kubbesi de yine aynı mermerden yapılmıştır. Yapıldığı dönemde yaklaşık 1 milyar Amerikan Doları karşılığında 32 milyon Hindistan Rupisine mal olan bu etkileyici yapıyı inşa etmek için işçiler, ressamlar, hattatlar, taşçılar, nakışçılar ve diğerleri toplam 22 bin kişi ve binden fazla fil çalıştırılmıştır.
305×580 metre ölçülerinde dikdörtgen avluda yer alan Taç Mahal, dört cephesinin ortalarında 33 metre yüksekliğindeki taç kapılarıyla 75 metre yüksekliğindeki anıt kubbeyi çevreliyor. Taç Mahal’in beyaz mermeri, sabahları pembe, gündüzleri beyaz, geceleri ise altın sarısı renklerde görünüyor, günün farklı zamanlarında farklı renklerle yansıyor. Mermer yapının üzeri 28 çeşit kıymetli ve yarı kıymetli taşlarla süslü. Turkuaz Tibet’ten, yeşim Çin’den, binanın inşasında esas malzeme olan mermer ise Rajasthan’dan getirilerek inşa edildi. Ne yazık ki 1857’de Hintlilerin isyan sırasında çok sayıda kıymetli taş Britanyalılar tarafından bulundukları yerlerinden söküldü. 19. yüzyılın sonunda ise Hindistan’ın eski valisi Lord Curzon anıt mezarın restorasyonunu başlattı ve 1908’de tamamladı.
Efsaneler
Siyah Mermerli Taç Mahal
Şah Cihan’ın Yamuna Nehri kıyısında Taç Mahal’in tam karşısına kendisi için siyah mermerden bir anıt mezar yaptırmayı planladığına ancak oğlu tarafından tahttan indirildiği için bu planı gerçekleştiremediğine inanılır. Bu iddia ilk defa, 1665’te Agra’ya giden seyyah Jean Baptiste Tavernier’in yazılarında yer almıştır. Taç Mahal’in tam karşısındaki Mehtap Bağı’nda 2006 yılında arkeologlar tarafından siyah mermerler bulunması, bu iddiaya inanılırlığı arttırmıştır ancak daha sonra yapılan çalışmalar bu mermerlerin bir yazlık saraya ait olduğunu ortaya konmuştur.
İskelenin Sökülmesi Efsanesi
Yaygın bir efsaneye göre kubbeyi desteklemek için yapılan iskele, kubbeden daha fazla masraf ve işgücü gerektirmişti. İnşaatın bitimine yakın Şah Cihan’a iskeleyi sökmenin 5 yıl alacağı bilgisi verilmesi üzerine Şah Cihan, herkesin söktüğü tuğlanın kendisine kalacağı şeklinde bir emir yayınlamış ve iskele bir gecede sökülmüştü.
Mimarları
AHMAD LAHORİ
Üstat Ahmad Lahori , Babür İmparatorluğu döneminde günümüz Hindistan’ında bir mimardı. Babür İmparatoru Şah Cihan’ın iktidar döneminde 1632 ve 1648 yılları arasında inşa edilen Hindistan’ın Agra kentindeki Taç Mahal’in baş mimarı olduğu söylenir.
ÜSTAT İSA
Üstat Isa tipik olarak Persli bir mimardır. Bilim adamları, Üstat İsa’nın hikâyesinin 19. yüzyılda İngilizlerin böylesine güzel bir yapının Avrupalı bir mimara verilmesi gerektiğine inanma hevesinden doğduğunu öne sürüyorlar.
One thought on “Taç Mahal”